گاردنر اولین بار تئوری هوش های هشتگانه را در کتاب خود (چهار چوب ذهنی) در سال 1983 بیان کرد، وی عنوان کرد تمامی انسانها دارای هوش های هشتگانه متفاوتی هستند.
این نظریه نشان می دهد که دیدگاه های روان سنجی سنتی که در مورد هوش وجود داشت بسیار محدود است.
گاردنر برای به دست آوردن طیف گسترده ای از توانایی ها و استعدادهایی که مردم دارند، این نظریه هوش های هشتگانه را مطرح می کند که افراد ظرفیت فکری یکسانی ندارند، اما دارای انواع مختلفی از هوش هستند، از جمله هوش موسیقیایی، بین فردی، فضایی-بصری و زبانی و ..
در حالی که یک فرد ممکن است به ویژه در یک زمینه خاص مانند هوش موسیقی قوی باشد، اما به احتمال زیاد او دارای طیف وسیعی از توانایی ها است. به عنوان مثال، ممکن است فردی در هوش کلامی، موسیقیایی و طبیعت گرایی قوی باشد.
آیا تا به حال به این توجه کردید که چه افرادی با هوش تلقی میشنوند؟
فرد باهوش چه کسی است؟
تا حالا هوش کودک خود را ارزیابی کرده اید؟
سالها بشر و حتی دانشمندان تصور می کردند که هوش امری ذاتی است و در طول زندگی افراد تغییر نمیکند.
امروز تعریف دقیق تر و کامل تری از هوش وجود دارد “هوش یعنی توانایی سازگاری و پیشرفت در شرایط مختلف.”
هاوارد گاردنر روانشناسی بود که برای اولین بار یک تئوری بسیار جالبی به نام هوش های هشتگانه را مطرح کرد.
هوش ها انواع و اقسامی دارند و هرکسی باید در وجود خود به دنبال هوش برتر بگردد و تحصیلات و شغلش رو بر پایه ی آن قرار دهد تا بتواند موفقیت کسب کند و در درونش احساس آرامش داشته باشد.
این استاد دانشگاه هاروارد انواع هوش های هشتگانه را به این شکل توضیح میدهد:
-
هوش منطقی و ریاضی:
که همان هوش اعداد، حساب و منطق هست.
-
هوش تصویری و فضایی:
یعنی توانایی درک و تجسم جنبه های متفاوت دنیای هندسی و سه بعدی یا فضایی.
-
هوش کلامی_زبانی:
به معنای مهارت افراد در استفاده از کلمات و به کارگیری درست آنها در گفتار و نوشتار.
-
هوش درون فردی:
به معنی شناخت فرد از خودش
-
هوش برون فردی:
به معنای توانایی درک کردن اطرافیان و کار و تعامل با دیگران و دیدن زندگی از چشم و نگاه آنهاست.
-
هوش موسیقایی:
درواقع ظرفیت درک ساختار آثار موسیقایی هست.
-
هوش طبیعت گرایی:
توجه افراد به طبیعت رو شامل میشود.
-
هوش جنبشی حرکتی:
میزان لذت بردن افراد از فعالیت های فیزیکی مثل ورزش کردن.
نکته ی مهم اینجاست که همه ی افراد از هر هشت هوش بهره مند هستند.
همه ی افراد میتوانند هوش های مختلف رو در خودشان تقویت کنند و انواع هوش ها معمولا به شکلی پیچیده با هم همکاری میکنند.
در جوامع مدرن دنیا ارزیابی و پرورش هوش و استعداد در افراد از کودکی در نظام آموزشی انجام میشود.
اما در جوامعی که نظام آموزشی براساس متد و روش های سنتی هست این وظیفه برعهده ی پدر و مادر قرار میگیرد.
پس این ما هستیم که باید به فرزندانمان کمک کنیم تا با بهره مندی درست از انواع هوش های هشتگانه ای که در وجودشان دارند به احساس رضایتمندی از زندگی دست پیدا کنند.
-
هوش منطقی و ریاضی
- هوش منطقی و ریاضی به توانایی ذهنی انسان در تفکر منطقی و حل مسئله برمی گردد.
- افراد با هوش منطقی و ریاضی بالا، به شدت منطقی و واقعگرا هستند و در هر مسئله ای به دنبال کشف نظم، قاعده و قانون و روابط علت و معلولی میگردند.
- این هوش معمولا به توانایی کلامی بستگی ندارد یعنی ممکن است شخص قبل از اینکه بخواهد مراحل پردازش ذهنی خودش رو توضیح بدهد مسئله را حل کند.
- افرادی که میزان بالایی از این هوش رو در وجودشان دارند در مهارت هایی مثل حل مسئله و ارائه ی راهکار ، مدیریت بحران، فهم نظم و ترتیب موضوعات مختلف، محاسبه و اندازه گیری، درک انتزاعی پدیده ها و انجام آزمایشات تجربی و عملی بسیار موفق عمل میکنند.
- هوش ریاضی و منطقی بسیار مورد استفاده ی دانشمندان و ریاضی دانان و برنامه نویسان کامپیوتر قرار می گیرد.
-
هوش تصویری- فضایی
تا حالا دیدید وقتی همه در حال جستجو در نقشه یا مسیریاب هستند یک نفر به راحتی آدرس را در شهر پیدا می کند؟
تا حالا توانایی ذاتی بعضی از افراد در طراحی، توجه شمارو به خودش جلب کرده؟
این ها ویژگی های متداول افراد، با هوش تصویری فضایی بالاست.
- هوش تصویری فضایی ؛ توانایی درک پدیده های دیداری یعنی توانایی درک یک شکل یا یک شیء و تجسم آن در ذهن به صورت متحرک و چند بعدی هست.
- این افراد عاشق رنگ، شکل، تصویر و عکس هستند و از سر هم کردن پازل و ماکت لذت میبرند.
- مهارت و توانایی این افراد، در درک نمودارها و شکل ها، حس جهت شناسی ، طراحی و نقاشی، استفاده از استعاره های تصویری و سایر مسائل دیداری بسیار فوق العاده است.
- افرادی که میزان بالایی از هوش تصویری فضایی رو در وجودشون دارن اغلب میتونن بازیکن شطرنج، طراح، گرافیست، فیلم ساز و در مجموع مشاغلی که حس دیداری در اونها اهمیت زیادی داره رو به نحو احسن انجام بدن.
- این هوش هم مثل سایرهوش ها در افراد قابل ارتقا هست و از طریق تمرین ها و بازی های بصری در کودکان و حتی برگسالان تقویت میشه.
-
هوش جنبشی- حرکتی
بعضی از کودکان انرژی بسیار بالایی دارند و عاشق حرکت و جنب و جوش هستند و برای مدت زمان طولانی نمیتوانند ساکن بمانند.
فعالیت و جنب و جوش آنها در جهت کشف و جست و جوی محیط است.
برای آموختن یک مهارت جدید به جای مطالعه کردن باید به طور عملی آن را انجام دهند و از راه لمس کردن اشیاء میتوانند با آن ارتباط بر قرار کنند.
این ها خصوصیات کودکانی با هوش جنبشی حرکتی بالاست و این حس مختص دوران کودکی نیست و تا پایان عمر این خصایص و رفتارها را با خودشان به همراه دارند.
این افراد از کل بدنشون برای ابراز احساسات و عقایدشون استفاده میکنند .
آنها مهارت بسیا بالایی در هماهنگ کردن چشم با بدن دارند و بسیار چابک هستند.
خیلی سریع نسبت به اتفاقات عکس العمل بدنی نشون میدهند و موقع صحبت کردن از زبان بدن استفاده میکنند.
با تقویت و هدایت درست این هوش در کودکان مهارت هایی مثل خلق صنایع دستی، انجام حرکات ورزشی و بازیگری و استفاده از دست برای ساختن در اون افزایش پیدا میکنه.
-
هوش کلامی- زبانی
همه ما از دیدن فردی که خیلی زیبا صحبت میکند و از کلمات و اصطلاحات خیلی خوب و به جا استفاده میکند، لذت می بریم و با خودمون می گوییم که ای کاش فرزند ما هم بتواند در آینده اینقدر روان و سلیس صحبت کند؟
هوش کلامی زبانی یکی از انواع هوش های هشت گانه هست که به استفاده ی درست و به جا از کلمات می پردازد.
همه ی آدمها میتوانند این هوش را در خودشان تقویت کنند و با یاد گرفتن کلمات جدید و به کار گیری آنها در جای درست و مناسب، مخاطب رو جذب خودشان کنند.
ولی ما به عنوان یه پدر و مادر دلسوز و مسئول، برای رشد و پرورش هوش کلامی و زبانی در کودکمان چه کارهایی را باید انجام بدهیم و اصلا از چه زمانی و به چه روش باید به تقویت هوش کلامی و زبانی بپردازیم؟
باید به شما بگوییم که بهترین زمان برای ارتقا این هوش، سنین کودکی است.
بچه ها میتوانند کنار شما که اولین و نزدیک ترین مخاطب به آنها هستید، راهکارها و بازیهای مناسب برای پرورش این هوش رو تمرین کنند و پیش از ورود به مدرسه و اجتماعات بزرگ تر در سخنوری، نویسندگی وخیلی مهارت دیگه قدرتمند بشوند.
فقط کافیه که شما با به کارگیری تمرینها و ترفندهای مختلف از انها بخواهید که برای شما صحبت کند، قصه بگوید، شعر بخواند و حتی داستان و شعر بنویسد و به آنها در افزایش دایره ی لغاتشان کمک کنید.
-
هوش درون فردی
شاید از اینکه فرزند شما زود گریه میکند، جیغ میزند و در برابر نرسیدن به خواسته هایش خیلی زود دچار احساس نا امیدی میشود شما را نگران این مسئله کرده که فرزندتان نمیتواند در کنترل کردن هیجاناتش موفق باشد و فکر میکنید که اگر خلق و خوی فرزندم ذاتی و غیر قابل تغییر باشد در آینده خیلی میتوناند به آن آسیب بزند.
هوش درون فردی!!! میخواهم با این سه کلمه دریچه ای را به روی شما باز کنم تا برای همیشه با این نگرانی در رابطه با کودکتان خداحافظی کنید.
هوش درون فردی یکی از انواع هوش های چند گانه است که مثل همه ی هوش ها در درون همه ی انسان ها وجود دارد و به معنی شناخت و درک عمیق انسان ها از حالات، احساسات و افکار خودشونان است.
این شناخت باید از دوران کودکی آغاز شود.
آنه ها حق این را دارند که از احساسات و دلیل برانگیخته شدن آنهادر لحظه آگاهی پیدا کنند.
در اولین قدم ما به عنوان پدر مادر آگاه باید انواع حس و اسامی آنه ها مثل عصبانیت، خوشحالی، ناراحتی و البته، مراحل شکل گیری آنها را برای کودک تعریف کنیم تا به مرور کودک بتوناند درون خودش رو بشناسد و راه هایی برای تبدیل احساساتش به هم پیدا کند.
این آگاهی وشناخت باعث ارتقاء هوش درون فردی میشود و در آینده باعث توانایی درمهارت های انفرادی، خود باوری، خود ارزیابی و قاطعیت در برخورد با مسائل مختلف می شود.
کسایی که هوش درون فردی خیلی بالایی دارن می توانند در فلسفه، روانشناسی، تحقیق و پژوهش، و اختراع و اکتشاف بسیار موفق عمل کنند.
-
هوش برون فردی
برای پرورش یک فرزند اجتماعی که توانایی فوق العاده ای در بر قرار کردن ارتباط با دیگران دارد باید به ارتقا هوش برون فردی که در وجودش دارد کمک کنیم.
هوش برون فردی به معنای توانایی ارتباط بر قرار کردن با دیگران و فهم و درک نیت ها، انگیزه ها و خواسته های آنهاست.
پدران و مادران آینده نگر جهت آماده کردن کودکانشان برای فعالیت و کار های گروهی و حضور موثر در اجتماع از همان ابتدا و در قالب های بازی و سرگرمی و طی یک فرآیند مداوم و پیوسته هوش برون فردی کودکان رو ارتقا می دهند.
کودکانی که هوش اجتماعی یا برون فردی بالایی دارند، از صحبت کردن با همسالانشان لذت می برند، به راحتی با بزرگترها ارتباط برقرار می کنند و کمتر خجالت می کشن، در اغلب آنها هوش کلامی هم ارتقا پیدا میکند و علاوه بر آن به مرور زمان از تماس چشمی و زبان بدن هم برای برقراری کانال ارتباطی با دیگران استفاده می کنند.
بدون شک شما از داشتن چنین فرزندی به خودتان میبالید.
این افراد در آینده هم بسیار موفق خواهند بود، آنها می توانند وارد پوست دیگران بشوند، از نقطه نظر آنها به جهان نگاه کنند و خیلی خوب آدم هارو درک کنند. مثل بازیگران، مشاوران، مددکاران اجتماعی و پرستاران.
با افزایش هوش برون فردی کودک شما در اجتماع به شخصیتی تبدیل می شود که در گروه آرامش برقرار می کند و همکاری را در آن تشویق میکند و به فردی امین و دوست داشتنی از جانب دیگران شناخنه می شود.
-
هوش موسیقایی
اگر احساس کردید کودک شما گوشش به شنیدن صداها حساسه حتما آن را مورد ارزیابی قرار بدهید چون ممکن است از هوش موسیقایی بالایی برخوردار باشد .
هوش موسیقایی به معنای توانایی بعضی از انسان ها در درک الگوهای شنیداری ، آهنگ ها و صداهاست.
این افراد بیشتر از سایرین میتوانند صدا ها و وزن ها رو تشخیص بدهند و ذهنشان بیشتر از هرچیزی با موسیقی هماهنگ شده است.
بسیار اشخاصی هستند که در زمینه ی موسیقی فعالیت نمیکنند اما هوش موسیقایی بسیار بالایی دارند و مسائل را به صورت آهنگین و ریتمیک به خاطر میسپارند و دسته بندی کلمات در ذهنشان طبق لحن و وزن آهنگین انها انجام میشود.
پس ارتقاء این هوش وسیله ای در اختیار کودکان قرار میدهد که هم می تونواند به آن ها درجهت موفقیت درمسیر موسیقی کمک کند و هم روی بخش های دیگری زندگی آنها از جمله آموزش و یاد گیری تاثیر بگذارد، ب
ه این شکل که آن ها حتی هنگام درس خواندن و یاد گرفتن مطالب مختلف از لحن، وزن، ریتم و موسیقی برای طبقه بندی اطلاعات در ذهنشاون استفاده کنند.
کودکانی که هوش موسیقایی آنها ارتقا پیدا میکند، به سرعت جذب صدا ها و آهنگ ها میشوند، حس شنیداری در آنها تقویت میشود، به سادگی تلفظ ها و لهجه های مختلف رو به خاطر می سپارن و در یاد گیری زبان های گوناگون بسیار مستعد هستند.
آنها می توانند صداهای مختلف را در بین انبوه صداها تشخیص بدهند و نواختن سازهای موسیقی را راحت تر از دیگران یاد می گیرند.
پس اگر میخواهید فرزندی با هوش موسیقایی بالا داشته باشید از همین امروز باید دست به کار شوید تا با روش ها و بازی های هدفمند این هوش را در وجود کودکتان ارتقاء دهید.
به امید روزی که کودک شما بتواند از کارایی اعجاب انگیز این هوش در تمام زندگیش لذت ببره!
-
هوش طبیعت گرایی
اشخاصی که طبیعت را دوست دارن و از حضور و گردش و تفحص در جنگل، بیابان، دریا و رودخونه لذت میبرند.
به یادگرفتن اسامی گونه های مختلف گیاهی و حیوانی علاقه نشون میدهند و میل دارند که در طبیعت کند و کاو کنند و عناصر آنرا با دست لمس کنند دارای هوش طبعیت گرایی هستند.
به عبارت دیگر؛ توانایی فرد در شناخت، سازگاری و تقسیم بندی محیط پیرامونش را هوش طبیعت گرایی میگویند.
اگر کودک شما گفت من عاشق طبیعت هستم یا به نگهداری حیوان در منزل علاقه ی شدید نشان داد برای شما پدر مادرهای هوشیار یک نشانه است که حتما به هوش طبیعت گرایی آن توجه کنید و به وسیله ی بازی های مرتبط به ارزیابی این هوش در فرزندتان بپردازید.
اگر فرزند شما میزان زیادی از این هوش را داشته باشد و آن رادر خودش تقویت کند در آینده میتواند یک حامی محیط زیست، باستان شناس، زیست شناس ،ستاره شناس و یا مربی حیوانات بشود .