هوش طبیعت گرا هشتمین هوش از دسته هوش های چند گانه است که در تقسیم بندی هوارد گاردنر به آن اشاره شده است. گاردنر اعتقاد داشت، این هوش ریشه در نیازمندیهای بشرهای نخستین دارد. زیرا دوام و زندگانی آنان اصولا به آگاهیهای آنها از اقسام گیاهی و جانوری مفید و مطلوب و زیان بخش مربوط میشد.
طبق این نظریه افرادی که هوش طبیعت گرای بالایی دارند، به طبیعت علاقه فراوانی نشان می دهند. آنها در تشخیص و تمیز دادن پوشش های گیاهی و جانوری مناطق مختلف و موارد دیگر در طبیعت مثل سنگ ها و ابرها مهارت دارند.
هوش طبیعت گرا انسان ها را قادر می سازد تا ویژگی های مشخصی از محیط را شناسایی، دسته بندی و درک کنند.
با کمک این هوش کودکان می آموزند که میان موجودات زنده (گیاهان و جانوران) و غیر زنده تمایز قائل شوند و نسبت به تغییرات طبیعی مثل ابری شدن هوا، زرد شدن برگ درختان و… حساس باشند.
این هوش به خصوص در گذشته که اکثر انسان ها به کشاورزی، شکار و دامپروری می پرداخته اند، کاربرد فراوان داشته و امروزه نیز برای کسانی که به تحصیل در علوم طبیعی علاقمند هستند ضروری است.
ویژگی های افراد با هوش طبیعت گرای بالا:
- افراد دارای این نوع هوش، بیشتر وقت خود را در خارج از منزل می گذرانند و به محیط طبیعت اطراف خود توجه زیادی نشان می دهند.
- این افراد با طبیعت ارتباطی قوی برقرار می کنند و با عناصر طبیعی احساس یکپارچگی می کنند. از حضور در محیط های طبیعی نظیر جنگل، بیابان، دریا، رودخانه ها و… انرژی می گیرند.
- افراد با هوش طبیعت گرای بالا محیط اطراف خود را با دقت مشاهده می کنند، دوست دارند در طبیعت به کند و کاو بپردازند و عناصر طبیعی را با دستان خود لمس کنند.
- آنها پدیده های طبیعی مثل طوفان و فوران آتش فشان را به خوبی می شناسند و می توانند درباره آنها توضیح دهند.
- آنها به داشتن حیوان خانگی علاقه دارند و اغلب به حیوانات خیابانی و زخمی کمک و رسیدگی می کنند.
- این افراد در درک و شناخت الگوریتمها، نمونهها، نقشهها، شناخت مغایرتهای پدیدهها و گروهبندی آنان و برقراری رابطه میان اجزای طبیعت مهارت دارند.
- آنها توانایی آگاهی از دگرگونیهای شرایط طبیعی و اقلیم محیط و دیگر کاردکردهای همانند را در فضای اطراف خود دارند. همچنین آنها در دسته بندی ردهها و دستههای گوناگون محیط زیست توانایی زیادی دارند.
- این اشخاص هنگامی که مفاهیم و یا مسائل در بردارنده گردآوری مفروضات و دادهها و بررسی و تفکیک طبیعت و در بردارنده رابطه بسیاری با فعالیت ها و پدیدههایی که در طبیعت با اهمیت و شاخص هستند باشند، سریعتر آن مباحث را فرا میگیرند.
- این افراد غالبا از موضوعات بیگانه یا موضوعاتی که رابطه جزیی یا هرگز رابطهای با طبیعت ندارند، احساس رضایتمندی نمیکنند.
- در ارتباط با تحولات و دگرگونیهایی که با هر موسم و هر ماه در چگونگی حیات و زیست و خوراک سایر پدیدهها ایجاد می شود، عکس العمل مشهودی دارند.
- آنها دریافت دقیقتر و عمیقتری از دنیای پیرامون خود دارند که از طریق حواسی مانند بینایی، شنوایی، بویایی و لامسه به این درک میرسند و حتی دارای حس ششم قوی نیز هستند.
راهکارهای تقویت هوش طبیعت گرا:
- قدم زدن در دامان طبیعت، کوه نوردی، اردو زدن در جنگل و یا محافظت از حیوانات و گیاهان مختلف
- طبقه بندی کلکسیونی از انواع پدیدههای جانوری و گیاهی
- آموزش طریقه زندگی حیوانات و گیاهان مختلف به کودکان با استفاده از عکس، فیلم و داستان
- مشاهده و دقت در پدیدههای طبیعی مثل دریاچه و آسمان و کوه و جنگل و کویر و دریا
- باغبانی کردن، آوردن حیوانات خانگی به کلاس، ایجاد ایستگاه هواشناسی در کلاس یا مدرسه
- واگذاری مسئولیت آبیاری و نگهداری از تعدادی گلدان و گیاه و غذا دادن به برخی جانوران به کودکان
- برگزاری برنامههای اردویی یا بازدیدهای علمی، از مراکزی که به نوعی با طبیعت سروکار دارند
- آشنایی با کاربرد ذرهبین و میکروسکوپ و تلسکوپ برای تشخیص عناصر پدیدهها، طبقهبندی گونههای گیاهان و حیوانات
- تهیه دفتر یادداشت به منظور نوشتن احساس روزانه خود از مشاهده طبیعت
- تهیه مستندهای راز بقا که مربوط به ماهیها، والها و حیوانات دیگر است برای کودکان
- جمع آوری و طبقه بندی اشیایی مانند سنگ ها، فسیل ها، پروانه ها، پرها، حشرات، صدف ها، مجسمه ها و ماکت دایناسورها و چیزهایی از این قبیل.
مشاغلی که افراد این گروه در آن سرآمدند:
- پزشک طب سنتی
- زیست شناسی
- زنبور داری
- دامداری
- باغداری
- جنگل بانی
- دامپزشکی
- کشاورزی
- بوم شناسی
- جانور شناسی و زیر مجموعه های آن، حشره شناسی و…
- سنگ شناسی
- خاک شناسی
- آب شناسی
- هواشناسی
- کارتوگرافی
- علوم آزمایشگاهی
- گیاه شناسی
- پرنده شناسی
- ستاره شناسی
- مربی حیوانات
- باستان شناسی
شخصیتهای مشهوری که از سطح بالایی از هوش طبیعت گرا برخوردارند:
- گالیلئو گالیله: دانشمند و مخترع سرشناس ایتالیایی در فیزیک، نجوم، ریاضیات و فلسفه علم
- جرج واشنگتن کارور: دانشمند، گیاهشناس، آموزگار، و مخترع آمریکایی
- راشل کارسون: نویسنده زیستشناسی دریایی و محیط زیست آمریکایی
- چارلز داروین: زیستشناس و زمینشناس انگلیسی
- لویی پاستور: شیمیدان و زیستشناس مشهور فرانسوی
- جان جیمز ادبان: پرنده شناس، طبیعتگرا و نقاش آمریکایی
- دایان فوسی: جانورشناس و رفتارشناس مشهور آمریکایی در زمینه شناخت گوریلها
- محمدعلی اینانلو: مجری تلویزیون، صداپیشه، روزنامهنگار و کارشناس و مستندساز طبیعت